De vreemde “fraudelogica” van John Crombez
Volgens de Schotse filosoof David Hume (1711-1776) kunnen
wij, bij het waarnemen van gebeurtenissen, het verband tussen oorzaak en gevolg
onmogelijk kennen. Ondertussen weten we wel beter en kan een dergelijk verband
in de meeste gevallen wel degelijk achterhaald worden. Maar niet iedereen lijkt
hiertoe in staat. Zo beweren heel wat politici (en journalisten) al jaren, dat fiscale fraude de
oorzaak is van onze hoge belastingdruk.
Een efficiënte fraudebestrijding zou
moeten leiden tot hogere overheidsinkomsten, om zo de onhoudbaar hoge
belasting op arbeid te verminderen. “Als iedereen betaalt wat rechtvaardig
is,…….. dan kunnen we allemaal wat minder betalen” zo schreef DE STANDAARD
onlangs (9/03). Deze “fraudelogica” ( het paradepaardje van staatssecretaris
voor fraudebestrijding John Crombez) lijkt op eerste zicht zeer aannemelijk.
Maar….. klopt zij wel? Is die redenering niet fout?
Foute redenering
Even nagaan. Mocht de overheid plots door een gelukkig
toeval méér geld binnen krijgen dan ze verwacht had (bv. als elke fraudeur
eerlijk zou betalen), dan zou de belastingdruk moeten dalen. De laatste jaren
staat de rente historisch laag. Aangezien België met een zware staatsschuld
zit, betekent dit een grote besparing. Maar de belastingen zijn niet gedaald
met een evenredig groot bedrag. Neen, deze besparing werd volledig
opgesoupeerd.
Laat ons ook even kijken naar de cijfers over de voorbije 2
jaar. In 2010 bedroegen de totale ontvangsten van de overheid 48.64 % van het
bbp. Zij namen toe tot 51 % in 2012. Ondanks de sterke stijging van deze
ontvangsten, kwam er geen vermindering van de belastingdruk. Integendeel, het
omgekeerde gebeurde : de regering
verhoogde schaamteloos haar uitgaven,
van 52.52% in 2010 naar een record van 54% van het bbp in 2012. Prompt
werden de belastingen door de regering
Di Rupo verhoogd, precies het omgekeerde van wat we zouden mogen verwachten.
Het volstaat ook om
verder in het verleden te kijken. In 1970 bedroeg het beslag van de
overheid op onze welvaart (de fiscale en parafiscale ontvangsten) 35.7% van het
bbp. (Bron OESO : “Revenue Statistics of OECD Member Countries 1965-1991 Table
3 blz. 75) Nu (in 2012) is dit
opgeklommen tot 44.66% (de totale ontvangsten zelfs tot 51 % zoals hierboven
werd aangestipt) (Bron Nationale Bank van België : Verslag 2012 tabel 20 blz.
272) . Dit is een stijging met 25%. Maar ondertussen zijn de overheidsuitgaven
nog veel sterker gestegen, nl. van 36.50% van het bbp in 1970 (bron : OECD :
Economic Outlook nr 51 june 1992 table R15 blz. 189) naar 54% in 2012 (bron :
NBB, zie hierboven), een toename van zo
maar eventjes 47.94%. Hoe meer de overheid ontvangt, hoe meer zij dus uitgeeft
en die uitgaven blijven maar groeien,
aan een veel sneller tempo dan de inkomsten.
Als de welvaart groeit, dan stijgen ook de belastinginkomsten. Mocht de
theorie van de fraudelogica kloppen, dan zou de belastingdruk al jaren na
elkaar moeten dalen, evenredig met onze economische groei. Dit is duidelijk
niet gebeurd. De theorie van de fraudelogica
klop dus niet.
Als alle fraudeurs eerlijk hun belasting zouden betalen, dan
zal de belastingdruk dus helemaal niet dalen.
Onze tweede theorie blijkt echter wel te kloppen : historisch kan men
nagaan, dat telkens de belastinginkomsten meevielen, er gewoon meer werd
uitgegeven. Fraude (of belastingontwijking) is daarbij het gevolg van de hoge
belastingen en niet omgekeerd (dus niet de oorzaak).
Fraudebestrijding
De enige efficiënte manier om fiscale fraude te bestrijden
is de oorzaak aanpakken. Dit is de
tergend hoge belastingdruk, die op haar beurt het gevolg is van de verspilling
van belastinggeld door de overheid, en haar inefficiënte werking. Een lagere
belastingdruk is in ons land enkel mogelijk als de overheidsuitgaven dalen.
Zolang de Parti Socialiste (PS) het voor het zeggen heeft, lijkt dit spijtig genoeg een zeer moeilijke
opdracht. Zo blijkt uit bovenstaande cijfers, dat de regering Di Rupo helemaal
niet bespaart, in tegenspraak met alle besparingsretoriek die zij de wereld
instuurt. ( Professor emeritus economie Wim Moesen (KUL) verklaarde onlangs in
dat verband, wat politici “besparingen”
noemen, eigenlijk niets anders zijn dan een “afzwakking van de stijging van de
uitgaven”). Jammer, want een lagere belastingdruk (mogelijk gemaakt door lagere
uitgaven), zou onmiddellijk tot minder fraude leiden, zonder geldverslindende
controles en onderzoeken. Wie is nog bereid om een toeslag van 200 % te betalen
bovenop een nettoloon? Inderdaad : als een werknemer 100 euro netto verdient,
betaalt de werkgever 300 euro. Zulke absurde belastingen lokken fraude uit. Een
belastingverlaging zou vooral belangrijke economische voordelen
meebrengen. Zij zal toelaten aan de ondernemingen om terug aan te werven
(lagere bruto-loonlast) en in hoofde van de werklozen zal er een stimulans
ontstaan tot meer werkbereidheid (hoger netto loon). Die stimulans is er thans
niet. De repressieve manier waarop de regering met John Crombez, de fraude
thans aanpakt zou wel eens welvaartsvernietigend kunnen werken, wegens het
belastingverhogend effect. Zulke aanpak kan erg negatief zijn voor de economie. De bedrijven (ook de multinationals) hebben
hun winsten nu maximaal nodig om te kunnen investeren. Enkel zo kan
werkgelegenheid gecreëerd worden en kan de economie terug opleven. Belastingen kunnen dat niet, toch niet, zolang
zij verdwijnen in het bodemloze zwarte gat van de overheidsuitgaven.
Koen Geens
Voor onze nieuwe minister van financiën is er dus werk aan
de winkel. Hopelijk ziet hij in, dat we moeten afstappen van een beleid van
ontmoediging, bestraffing en uitgavendrift, en moeten overschakelen naar een
beleid van aanmoediging en van zuiniger
beheer, met als uitkomst een lagere belastingdruk voor iedereen. Een
heksenjacht op fraudeurs stemt hier niet mee overeen en kan hoogstens dienen
als een rookgordijn, waarachter de politici de echte problemen proberen te
verbergen. Het is natuurlijk veel gemakkelijker de schuld van het wanbeleid in
de schoenen te schuiven van fiscale fraude, dan om structurele maatregelen te
treffen, die een echte oplossing kunnen bieden.
Willy De Wit
medewerker bij de onafhankelijke economische denktank
“Workforall” (www.workforall.org)