5 redenen waarom overheidsschuld niet belangrijk is
1. In tegenstelling tot privé-personen moeten landen hun
schulden niet terugbetalen. Een overheid met een eigen centrale bank en een
eigen munteenheid kan blijven lenen door het geld bij te drukken dat haar wordt
geleend. De landen uit de eurozone kunnen dat niet. Toch moeten ook deze landen
hun schulden niet terugbetalen. Wanneer schuldeisers te veel druk op hen gaan
uitoefenen, kunnen ze gewoon niet betalen . Dat is niet goed, maar ook na zo’n
default gaat het leven in grote mate gewoon verder.
2. Begrotingstekorten verminderen door te besparen is niet
de beste manier om een budget in evenwicht te bereiken. Besparingen doorvoeren
in een economie die al in recessie zit lost niets op, integendeel, het
vermindert de inkomsten uit belastingen die het land nodig heeft om er bovenop
te geraken, waarna het tekort enkel vergroot.
3. De overheidsschuld is geen netto last voor toekomstige
generaties. Zelfs indien deze schuld toekomstige belastingen verhoogt, gaat het
om een transfer van belastingsplichtigen naar obligatiehouders. Dat mag
onaangename gevolgen hebben op vlak van herverdeling, maar door te proberen die
schuld onmiddellijk te verminderen wordt pas echt een netto last voor
toekomstige generaties gecreëerd: inkomsten verlagen, winsten verminderen,
pensioenfondsen verminderen in waarde, investeringsprojecten worden geannuleerd
of uitgesteld, huizen, zieknhuizen, scholen.. worden niet gebouwd. Toekomstige
generaties krijgen het moeilijker omdat de huidige heeft verzuimd de nodige
investeringen te doen.
4. Er is geen enkel verband tussen de omvang van de
staatsschuld en de prijs die voor de herfinanciering ervan moet worden betaald.
De rente die Japan, de VS, het Verenigd Koninkijk en Duistland vandaag op hun
overheidsschuld betalen blijft overal laag, hoewel er grote verschillen zijn in
de omvang van hun schulden en hun fiscale politiek.
5. Tenslotte is het niet omdat overheden goedkoop geld
kunnen lenen dat de kapitaalkost voor de privé-sector verlaagt. Wanneer
bedrijven geld lenen, genieten ze niet van eenzelfde ‘risicovrije’ rente die
bijvoorbeeld Amerikaanse obligaties generen. Ook is recent voldoende aangetoond
dat het niet is omdat banken goedkoop kunnen lenen, dat dit geld onder dezelfde
voorwaarden bij bedrijven en gezinnen terechtkomt. In tegendeel zelfs: de reden
waarom rentevoeten in het VK laag zijn is omdat diezelfde rente voor de
privé-sector zo hoog is.
Sidelsky zinspeelt in zijn conclusie op het communistisch
manifest van Karl Marx: ‘alle leiders van het Oude Europa hebben een heilig
verbond gesloten om het spectrum van de schulden uit te roeien. Maar
staatsmannen die de schuld willen uitroeien moeten een ander spectrum indachtig
zijn: dat van de revolutie’.
Robert Sidelsky is professor Emeritus Politieke economie aan
de universiteit van Warwick.