Saturday 28 September 2013

gitanos, gitanes, gipsy, tzigane of zigeuner

Zigeuners zijn oorspronkelijk afkomstig uit het Noordelijke deel van het gebied van Voor- en Achter-Indië. Om nog niet geheel verklaarde redenen zijn zij in grote groepen vertrokken uit hun geboortestreek en zijn via Perzië in Westelijke richting getrokken. Rond 1400 arriveerden de eerste zigeuners in Oost en Zuid Europa.
We weten inmiddels dat bij hun trektocht twee hoofdroutes te onderscheiden zijn. Want komend vanuit het Oosten botsten zij op de geografische barrière van de Middellandse Zee. Een deel koos toen voor een verdere doortocht via Noord-Afrika en belandde uiteindelijk in Spanje. Het andere deel trok via Turkije en Griekenland de Balkan en Centraal-Europa binnen.

Zigeuners werden (en worden) aangeduid onder verschillende benamingen. De meest voorkomende aanduidingen zijn 'gitanos, gitanes, gipsy, tzigane en zigeuner'. Deze benamingen werden gebruikt voor de groep die via Noord-Afrika en Spanje Europa was binnengekomen. Het zijn allemaal afleidingen en verbasteringen van het woord voor 'Egyptenaar' (Egyptien). In het Frans kende men ook nog wel de aanduiding 'bohémien' (Bohemer) als aanduiding van de Centraal-Europese groep.
Maar in loop van de 19e eeuw werd deze term echter meer en meer gehanteerd om er de nogal rommelig en losbandig levende kunstenaars mee aan te duiden. In Nederland werden zigeuners in de 17e en 18e eeuw letterlijk aangeduid met 'Egyptenaar', soms ook wel met 'Heyden'.

De Zigeuners hebben een eigen taal die verschillende varianten kent. Deze taal vertoont heel sterke verwantschap met het oud-Indiaas: het Sanskriet (een zeer oude Indische taal die in India zelf niet meer gesproken wordt maar nog wel bestudeerd kan worden. In die zin te vergelijken met het Latijn).

Hoewel zigeuners een nomadische bestaanswijze kennen, zijn zij in de loop der tijd toch enigszins verbonden geraakt met bepaalde (grote) gebieden. Vooral het in de loop der geschiedenis vaststellen van landsgrenzen heeft daar sterk toe bijgedragen. De landsgrenzen en de problemen die daaruit voortvloeiden verhinderden ( en verhinderen ook nu nog) vaak het doorreizen.

ANP-1000_713836