Vennootschap
onder firma
Een vennootschap
onder firma of vof, is in Nederland en België een eenvoudige manier waarop twee
of meer personen samen een onderneming kunnen oprichten. Het betekent in feite
dat zij onder een gezamenlijke naam of firma optreden, bijvoorbeeld
"Janssen en Peters". In die regel nemen zij beslissingen voor elkaar,
maar anderzijds zijn zij ook aansprakelijk voor elkaars bestuur; er is dus geen
beperkte aansprakelijkheid. De Belgische vof heeft rechtspersoonlijkheid, de
Nederlandse niet.
De Belgische vof
Omwille van de
zware verantwoordelijkheden komt de vof in België weinig voor. Er is geen
enkele beperking van de aansprakelijkheid; een vennoot wordt integendeel ook
aansprakelijk voor de handelingen van zijn partner(s). De meest voorkomende
vorm is een vof van twee andere vennootschappen, bijvoorbeeld twee nv's.
Doordat de vof rechtspersoonlijkheid heeft, valt zij in fiscaal opzicht onder
de vennootschapsbelasting.
Een vof kan
worden opgericht door natuurlijke personen, door rechtspersonen en door niet
rechtspersoonlijkheid bezittende samenwerkingsverbanden.
De
oprichtingsakte van de vof dienen te worden gepubliceerd in het Belgisch
Staatsblad. Vanaf dat moment verkrijgt de vof rechtspersoonlijkheid en is het
bestaan ervan tegenstelbaar aan derden. De publicatie geschiedt door het
neerleggen van de oprichtingsakte bij de griffie van de Rechtbank Van
Koophandel. Deze oprichtingsakte kan een onderhandse akte zijn, en hoeft dus
niet door een notaris te worden gemaakt. Verder dient er een inschrijving in de
KBO te worden gedaan, via een ondernemingsloket.
De Nederlandse
vof
Een vof kan
worden opgericht door natuurlijke personen of door rechtspersonen.
Rechtspersonen gebruiken een vof soms in het kader van een bijzonder project,
zoals een groot bouwproject.
Het enige dat
nodig is voor de oprichting is een inschrijving bij de Kamer van Koophandel.
Men heeft voor de oprichting van een vof dus geen notaris nodig. Het verdient
aanbeveling dat de vennoten onderling een overeenkomst sluiten, met daarin
afspraken over de werkverdeling, de winstverdeling en dergelijke. Ten aanzien
van die winstverdeling zij opgemerkt dat de zogenaamde societas leonina niet is
toegestaan (leonina, lat. 'des leeuws', oftewel leeuwendeel). De winst moet
krachtens enige verdeelsleutel onder de vennoten worden verdeeld, hetgeen
betekent dat geen vennoot volledig uitgesloten kan worden van aanspraken
daarop.
Een eigenschap
van een vof is dat de vennoten hoofdelijk aansprakelijk zijn voor gemaakte
schulden. Dit vloeit voort uit het feit dat de vof in Nederland geen
zelfstandig rechtssubject is, geen zogenaamde rechtspersoon. De vof is een
overeenkomst tussen de vennoten. Dit in tegenstelling tot de situatie bij een
besloten vennootschap, wel een rechtspersoon, waar de bestuurders alleen in
geval van echt wanbeheer hoofdelijk aansprakelijk zijn. Het vermogen van de vof
is niet aansprakelijk voor de persoonlijke schulden van de vennoten.
Privé-schulden van de vennoten kunnen in beginsel niet verhaald worden op de
vennootschap. Dit zogenaamde leerstuk van het afgescheiden vermogen zou voor
een belangrijk deel worden opgelost door het wetsvoorstel
Personenvennootschappen, waarmee de vennoten ervoor konden kiezen hun vof
rechtspersoonlijkheid te geven of niet. Uiteindelijk heeft de minister evenwel
eind 2011 dit wetsvoorstel geheel ingetrokken, waarmee het onderscheid
rechtspersonen - samenwerkingsverbanden zonder rechtspersoonlijkheid, overeind
blijft.
Commanditaire
vennootschap
Een speciale vorm
van de vof is de commanditaire vennootschap, ook wel vennootschap 'en
commandite' genoemd. Bij een cv wordt er onderscheid gemaakt tussen beherende
vennoten die bevoegd zijn te handelen namens de vennootschap, en vennoten die
slechts een financiële inbreng hebben. Deze laatste vennoten worden stille
vennoten of commanditairen genoemd. Deze stille vennoten mogen geen
beheershandelingen verrichten namens de commanditaire vennootschap, zoals het
aangaan van verplichtingen of het afbetalen van een schuld. Overtreding van dit
beheersverbod resulteert in de sanctie van aansprakelijkheid voor alle schulden
van de commanditaire vennootschap. Hun positie verschilt dan de facto niet meer
van die van de beherende vennoten.
Fiscale aspecten
De vof zelf is
met betrekking tot haar winst niet belastingplichtig voor de
vennootschapsbelasting of de inkomstenbelasting. Het resultaat van de vof wordt
namelijk toegerekend aan de vennoten. Iedere vennoot is voor zijn winstaandeel
zelf belastingplichtig voor ofwel de inkomstenbelasting dan wel de
vennootschapsbelasting. Een vof heet voor haar winst in het jargon fiscaal
transparant te zijn. Een uitzondering op de fiscale transparantie geldt onder
omstandigheden voor commanditaire vennootschappen. Wanneer tussen de vennoten
geen nadere afspraken zijn gemaakt, geldt dat iedere vennoot een gelijk deel
van de winst van de vof dient aan te geven.
De vof kan wel
zelfstandig belastingplichtig zijn voor andere belastingen, zoals de
omzetbelasting.
